Jak wspierać w żałobie?
11 praktycznych wskazówek, gdy nie wiesz, co zrobić
Jak wspierać w żałobie?
Wielu ludzi naprawdę chce pomóc przyjacielowi lub członkowi rodziny, który przeżywa żałobę. Często w takich chwilach nie umiemy znaleźć odpowiednich słów i czujemy się bezradni. Niektórzy tak bardzo się boją, że powiedzą lub zrobią coś nieodpowiedniego, że wolą w ogóle nic nie robić. Nic nie robienie z pewnością jest jakiś wyjściem z sytuacji, ale zazwyczaj nie jest to najlepszy wybór. Choć nie ma jednego, idealnego sposobu na wspieranie osoby w żałobie, poniżej znajdziesz kilka dobrych zasad.
(Tłumaczenie tekstu Megan Devine, mojej nauczycielki, założycielki Refuge in Grief.
Oryginalny tytuł: How to Help a Grieving Friend: 11 Things to Do When You’re Not Sure What to Do)
1. Żałoba należy do cierpiącego
Pamiętaj, że Twoją rolą jest wspieranie, a nie prowadzenie Twojego przyjaciela w żałobie. Choć to może zabrzmieć dziwnie, ale wiele z sugestii i „pomocnych rad”, których udziela się osobie w żałobie sugeruje jej, że powinna robić to inaczej, niż robi lub czuć inaczej, niż czuje. Tymczasem żałoba to bardzo osobiste doświadczenie i należy wyłącznie do osoby, która ją przeżywa. Możesz myśleć, że Ty na jej miejscu robiłbyś inaczej. To jest ok; obyś nigdy się o tym nie przekonał.
Pamiętaj: Ta żałoba należy do Twojego przyjaciela: podążaj za jego lub jej wskazówkami.
2. Bądź obecny i mów prawdę
Gdy patrzysz, jak życie Twojego przyjaciela wypełnia się bólem, możesz czuć pokusę, żeby odwołać się do przeszłości lub przyszłości, aby złagodzić jego cierpienie. [Możesz na przykład chcieć go pocieszyć mówiąc, że „czas leczy rany i wkrótce będzie lepiej”] choć wcale nie wiesz, jaka będzie przyszłość – ani Twoja, ani osoby, której towarzyszysz — może później będzie lepiej, ale niekoniecznie. Tak samo przypominanie, że życie Twojego przyjaciela było w przeszłości dobre, nie jest żadnym pocieszeniem w bólu, którego teraz doświadcza. Bądź obecny przy osobie w żałobie tu i teraz, nawet gdy teraźniejszość jest pełna bólu.
Kuszące jest również wygłaszanie ogólnikowych stwierdzeń czy prób pocieszania w kontekście osoby zmarłej, w stylu „tam będzie mu/jej lepiej”. Nie możesz wiedzieć, czy ukochana osoba Twojego przyjaciela „jest już w lepszym miejscu” ani, czy „zrobiła na Ziemi wszystko, co miała do zrobienia”. Te wszechwiedzące, ogólnikowe frazesy nie są pomocne.
Pamiętaj: Trzymaj się prawdy: to boli. Kocham cię. Jestem tutaj.
3. Nie próbuj naprawić TEGO, CZEGO NIE DA SIĘ ZMIENIĆ
Strata Twojego przyjaciela nie może być cofnięta, naprawiona ani rozwiązana. Ból nie może być złagodzony. Wróć do punktu 2. Nie mów niczego, co sugeruje, że można naprawić coś, czego nie da się zmienić. To olbrzymia ulga mieć przyjaciela, który nie próbuje zanegować bólu.
4. Przygotuj się, że będziesz świadkiem wielkiego bólu
Wykonanie tego punktu, jednocześnie praktykując punkt 3, jest bardzo, bardzo trudne.
5. To nie jest o tobie
Bycie z kimś, kto cierpi, nie jest łatwe. Mogą pojawić się w Tobie stres, trudne pytania, gniew, strach, poczucie winy. Możesz zostać zraniony. Możesz czuć się ignorowany i niedoceniany. Twój przyjaciel może nie być w stanie poświęcić Ci uwagi tak, jak tego potrzebujesz. Proszę, nie bierz tego do siebie ani nie nie obwiniaj go/jej z tego powodu. Znajdź innych ludzi, na których możesz polegać w tym czasie — ważne jest, abyś był wspierany, podczas gdy Ty wspierasz swojego przyjaciela. W razie wątpliwości, odwołaj się do punktu 1.
6. Przewiduj I DZIAŁAJ, nie pytaj
Nie mów: „Zadzwoń do mnie, jeśli będziesz czegoś potrzebować”, ponieważ Twój przyjaciel nie zadzwoni. Nie dlatego, że tego nie potrzebuje, ale dlatego, że zauważenie potrzeby, zidentyfikowanie, kto mógłby ją zaspokoić, a następnie wykonanie telefonu w tej sprawie, jest kompletnie poza jego zasobami sił i energii, zdolności lub zainteresowaniem. Zamiast tego, zaoferuj jakiś konkret, np: „będę w czwartek o 16:00, wyniosę ci śmieci do kontenera” lub „będę zaglądać każdego ranka w drodze do pracy i brać twojego psa na krótki spacer”. I jak obiecasz, tak rób. Bądź niezawodny.
Po więcej wskazówek od Megan Devine na temat wspierania w żałobie sięgnij na jej stronę internetową Refuge in Grief, do jej podcastu oraz do książki Cierpisz? Masz do tego prawo. Doświadczenie żałoby w kulturze, która jej nie rozumie.
7. Pomóż przy codziennych czynnościach
Rzeczywista, ciężka, prawdziwa praca nad żałobą nie jest czymś, co możesz zrobić za kogoś innego (zobacz punkt 1), ale możesz zmniejszyć obciążenie swojego przyjaciela codziennymi czynnościami. Takie rzeczy jak wyprowadzanie psa, odebranie leków, odśnieżenie podjazdu lub przynoszenie poczty to drobne czynności, w których możesz pomóc. Wspieraj swojego przyjaciela drobnymi, zwyczajnymi gestami — te codzienne rzeczy są materialnym przejawem miłości.
W miarę możliwości spróbuj jednak nie robić rzeczy nieodwracalnych, tj. pranie czy sprzątanie domu — chyba, że najpierw o to zapytasz. Czasem leżąca obok kanapy pusta butelka po napoju (która wygląda jak śmieć), mogła zostać pozostawiona tam przez [zmarłego] męża, ledwo wczoraj. Brudne pranie może być ostatnią rzeczą, która pachnie tą osobą. Widzisz, dokąd zmierzam? W żałobie małe, zwyczajne rzeczy stają się niezwykle cenne. Dlatego najpierw zapytaj.
8. Trudnymi rzeczami zajmijcie się razem
W zależności od okoliczności, niektóre zadania mogą okazać się trudne i wymagać specjalnej uwagi — takie jak wybór trumny, wizyty w zakładzie pogrzebowym, pakowanie i porządkowanie pokoi lub domu. Zaoferuj swoją pomoc i dotrzymaj obietnic. Postępuj zgodnie z wskazówkami swojego przyjaciela. To obecność obok jest ważna, a słowa często są zbędne. Pamiętaj o punkcie 4: bądź obecny tu i teraz. Wytrzymaj.
9. Osłaniaj przed nadmiarem ludzi
Dla osoby w świeżej żałobie napływ osób, które chcą okazać wsparcie, może być przytłaczający. Znajdź sposoby, aby osłonić i chronić swojego przyjaciela, np. ustanawiając siebie [lub kogoś innego] jako punkt kontaktowy — osobę, która będzie przekazywać informacje światu zewnętrznemu i organizować pomoc. Tego typu „strażnicy” są naprawdę pomocni.
10. Edukuj i występuj w obronie
Może się zdarzyć, że inne osoby, przyjaciele, członkowie rodziny i przypadkowi znajomi będą pytać o Twojego przyjaciela. Możesz wykorzystać tę chwilę, aby subtelnie edukować ich o procesie żałoby, odpowiadając np. „Ma lepsze i gorsze chwile i tak będzie przez jakiś czas. Żałoba zmienia każdy szczegół twojego życia.” Jeśli ktoś zapyta Ćię o Twojego przyjaciela trochę później, możesz powiedzieć takie rzeczy jak: „Żałoba naprawdę nigdy się nie kończy. Jest to coś, co nosisz w sobie w różny sposób.”
11. Kochaj
Nade wszystko, pokaż, że Ci zależy. Pojaw się. Powiedz coś. Zrób coś. Bądź gotowy stanąć obok przepaści, która otworzyła się w życiu Twojego przyjaciela, bez zamykania oczu ani odwracania się. Bądź gotowy nie mieć żadnych odpowiedzi. Słuchaj. Bądź obecny. Bądź przyjacielem. Kochaj. Miłość jest tym, co trwa.
Izabela Jachnicka
Jeśli wspierasz kogoś w żałobie i potrzebujesz porozmawiać o swoich emocjach i trudnościach, chcesz lepiej zrozumieć zachowanie osoby w żałobie, dowiedzieć się jak zadbać o siebie w czasie wspierania innych w żałobie, mam wiedzę, narzędzia i kompetencje, żeby Ci pomóc i towarzyszyć. Napisz i umów się na indywidualną konsultację: 791 777 302 (również Signal i WhatsApp), konsultacje@izabelajachnicka.pl.
Proszę, pozwól sobie mieć takie wsparcie, jakiego potrzebujesz, gdy sam/sama wspierasz innych.
